Bestemors påskepåst

Gul høgtid betyr egg, nøtter, skitur i nordmarka og for nokon ein liten injeksjon med bibelfakta. Det betyr også ein reunion med den næraste slekta for alle oss som har stått og huta med neven mot bygda vår medan vi ropte av all makt; "adjø loosers, aldri skal eg komme tilbake hit, svenskjævlar". Men med halen mellom beina og desperate ynsker om å bli utsatt for ufattelige mengder kos, trekk vi alltid tilbake til heimstaden når høgtidene nærmar seg. Det er på tide å treffe igjen den eldre delen av la familia, noko som aldri fortonar seg utan eit visst snev av Larry Davidsk komikk.

For det kan sanneleg være pussig å møte igjen besteforeldre etter nokre månedar med fråvær. Då skal status gjerast opp. Krumkaker, Lux-brus og utgått konfekt skal settast på bordet, bølgene av det lokale dansebandet skal strøyme ut av radioen og gamle røvarhistorier skal fortellast for n'te gang. Auraen av langsom tid skal fylle den marmordraperte stua medan den yngre garde slår seg ned i stresslessen klar til å bli underholdt på eit noko unikt vis. At alder skal kunne ha ei viss innverknad på våre verdsanskuelsar er sjølvsagt. Besteforeldre kan med beundringsverdig uthaldenheit snøvle fram historier om raggsokkar, lysekroner og billige knekkebrød på Rimi; tema det er greit å jatte med på for ei kortare periode men helst ikkje lenger enn nødvendig. Barnebarna kan med ungdommlig arroganse smatte fram avhandlingar om bluetooth, Rammstein og pornografisk reality-tv; tema som står fjernt frå den kvardagen besteforeldrene kjenner til.

Når eg skal på besøk til mi mormor er det viktig å være relativt tom i magen. Allereie før skoa har blitt knytt opp er mengder av frukt, kaker og brus henta fram frå eit skjult lager og pent stillt opp på bordet. Takker ein nei til slik føde merkar ein umiddelbart skuffelsen i ansiktet på den 86 år gamle dama. Uansett om eg kun skulle ta til meg ei appelsin blir kvinnemennesket i strålande humør; det er tydelig at det er sjølve transaksjonen som er viktig, ikkje summen av den. "Og alt står bra til i Bergen", seier ho spakt, ikkje som eit spørsmål men heller som ei konstatering. "Joda, eg svever på ei lykkesky" seier eg tilfeldig, vel vitande om at eg aldri i livet vil kunne bruke mormor som psykolog. Samtalen svermar deretter inn på meir "avanserte" greier når eg for eksempel fortel at det er mogleg å sende bilder over internettet; "Åååhh (hyler ho i ei blanding av eufori/vanvidd), denne teknologien altså. Når eg var lita jente på gården hadde vi ingenting og no kan ein jaggu programmere dataen til alt".

Med denne teknologiske konklusjonen framlagt og vedteken går vi over til eit mindre komfortabelt tema; Ovasjoner av eit knippe slektningar, tilfeldigvis på min alder, som verkelig har "komt seg fram i livet". Det er historiane om familiestifting, toppjobbar, politiske karrierer og alternative feriar til Malaysia som får meg til å sitte der og tygge på den tørre kanelbollen medan eg undrar på kva eg gjorde i forrige veke. Plutselig dukker tanter og onklar av meg opp med små krabatar på slep, noko som får mormor til å rope ut: "Gå og leik med Marve alle sammen". Ho festar dådyraugene på meg, sett opp sitt største smil og vinker på tantene med følgande utsagn: "Kom alle sammen og sjå guten med barnetekke". Og i løpet av eit par sekund står eg der på utstilling framfor ein gjeng smilande klovnar med videokamera framme og prøver etter beste evne å leike så "autentisk" som mulig.

Men ein klarer aldri vere heilt ærlig under observasjon. Ta f.eks banning. Banning er noko ein aldri gjer innanfor mormors fire veggar. Unge Stavelin påpeikte nylig at han gjerne "arresterer" sin bannande fetter i den hensikt å score eit par lettjente gullgutt-poeng med bestemora. Men så snart han er ute av Risør-huset bannar han verre enn den skitnaste sjøulk. Priceless. På samme måten sparer ein gjerne dei mest rølpete og vulgære historiene til seinare treffingar med kompisar eller venninner, det passar seg liksom ikkje i slike selskap. Den obligatoriske praten i mormor sitt selskap går heller om avvæpnande tema som vind, vær og mat. Og bra er vel det.

Eit besøk med besteforeldre skal vere som å tråkke inn i ei anna tidsone der du mottek den korrekte mengda skryt, sjokolade og merksemd du sårt fortjenar. Besøket kan oppfattast som ei kjedeleg plikt der du oppfører deg i utakt med dine naturlege føringar. men samtidig er det noko befriande i det å kunne slenge seg bakover i stresslessen og høre livet bli formulert på langsomt vis av ein 80 år gammal hingst eller hoppe. Ta vare på dine besteforeldre er årets human-etiske påskeråd.

Dette innlegget står i gjeld til ei superb historie ("pliktbesøk") forfatta på den avdøde bloggen Inkognito rundt omkring 31 Oktober i fjor. Dessverre har den posten gått hedens veg og forsvunnet frå nettet og sjølv eit forsøk i waybackmachine-søk i Internet Archive førte ikkje fram. Eit par humoristiske linjer frå den posten klarte eg likevel å spore opp og desse fanger vel essensen i innlegget på ein meget fin måte.

Bestefar står smilende klar med håndtrykket som jeg vet inneholder en hundrelapp og ønsker lykke til med alle mine planer og fremtidstanker. Samtalen løper over de samme historiene fra min barndom, sklir inn på sommerens meteorologiske forhold og avsluttes med highlights fra slektas sykdomssituasjon (Inkognito)